Umowa o dzieło i umowa zlecenia to dwie popularne formy zatrudnienia w Polsce. Choć obie są umowami cywilnoprawnymi, różnią się między sobą w wielu aspektach. Różnice dotyczą przedmiotu umowy, sposobu rozliczania z ZUS czy kosztów ponoszonych przez pracodawcę. Wybór odpowiedniej formy zatrudnienia może mieć istotny wpływ na sytuację finansową i prawną zarówno pracownika, jak i przedsiębiorcy.
Kluczowe zagadnienia:
- Umowa o dzieło dotyczy wykonania określonego dzieła, a zlecenie – wykonywania czynności.
- Przy umowie o dzieło nie ma składek ZUS, a przy zleceniu są one obowiązkowe.
- Umowa o dzieło jest korzystniejsza kosztowo dla przedsiębiorcy.
- Wybór umowy zależy od charakteru pracy i preferencji stron.
Czym jest umowa o dzieło?
Umowa o dzieło to umowa cywilnoprawna, której przedmiotem jest wykonanie określonego dzieła. Dzieło to rezultat pracy, np. projekt graficzny, strona internetowa czy artykuł. Ważne, aby dzieło było zindywidualizowane i jednorazowe.
W umowie o dzieło nie ma podporządkowania pracodawcy. Wykonawca sam decyduje o sposobie i czasie wykonania dzieła. Liczy się tylko końcowy efekt.
Przy umowie o dzieło nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowę o dzieło zawiera się z własnym pracownikiem. Wtedy składki są obowiązkowe.
Od umowy o dzieło odprowadza się zaliczkę na podatek dochodowy. Można też skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu, jeśli przenosi się prawa autorskie.
Czym jest umowa zlecenia?
Umowa zlecenia to jedna z popularnych form zatrudnienia w Polsce. Jest to umowa cywilnoprawna, która polega na wykonywaniu określonych czynności na rzecz zleceniodawcy. W przeciwieństwie do umowy o dzieło, przedmiotem umowy zlecenia jest samo wykonywanie zleconych zadań.
Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia jest podporządkowana zleceniodawcy. Oznacza to, że musi stosować się do jego poleceń i wskazówek dotyczących sposobu wykonywania pracy. Zleceniobiorca ma jednak pewną swobodę w organizacji swojej pracy, o ile nie wpływa to negatywnie na jakość i terminowość realizacji.
Przy umowie zlecenia, od wynagrodzenia odprowadza się składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Zleceniodawca odpowiada za obliczenie, pobranie i odprowadzenie tych składek do ZUS. Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) również jest pobierany i odprowadzany przez zleceniodawcę.
Warto zauważyć, że od 2017 roku obowiązuje minimalna stawka godzinowa dla osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia. Od 1 stycznia 2024 roku wynosi ona 27,70zł, a od 1 lipca – 28,10zł.. Zleceniodawca musi zapewnić zleceniobiorcy wynagrodzenie nie niższe niż minimalna stawka godzinowa.
Różnice między umową o dzieło a umową zlecenia
Umowa o dzieło i umowa zlecenia to dwie odmienne formy zatrudnienia. Choć obie są umowami cywilnoprawnymi, różnią się w wielu aspektach. Oto najważniejsze różnice między nimi:
Oto tabela prezentująca różnice między umową o dzieło a umową zlecenia:
| Aspekt | Umowa o Dzieło | Umowa Zlecenia |
|---|---|---|
| Przedmiot umowy | Osiągnięcie określonego, indywidualnego rezultatu, np. stworzenie strony internetowej, napisanie artykułu, namalowanie obrazu. | Wykonywanie określonych czynności, bez konieczności osiągnięcia konkretnego rezultatu, np. sprzątanie, opieka nad dzieckiem, prowadzenie księgowości. |
| Podporządkowanie pracodawcy | Wykonawca ma dużą swobodę w realizacji dzieła i nie podlega bezpośredniemu nadzorowi zleceniodawcy. | Zleceniobiorca jest podporządkowany zleceniodawcy i musi stosować się do jego poleceń. |
| Składki ZUS i ubezpieczenie zdrowotne | Brak obowiązku odprowadzania składek ZUS ani opłacania ubezpieczenia zdrowotnego. | Zleceniodawca co do zasady musi odprowadzać składki ZUS i opłacać ubezpieczenie zdrowotne za zleceniobiorcę. |
| Koszty uzyskania przychodu | 50% dla twórców i 20% dla pozostałych wykonawców. | 20% |
| Minimalna stawka godzinowa | Brak minimalnej stawki godzinowej. | Obowiązuje minimalna stawka godzinowa, która od 1 stycznia 2024 roku wynosi 27,70 zł, a od 1 lipca 2024 r. – 28,10 zł brutto |
| Prawa autorskie | Może dojść do przeniesienia praw autorskich do stworzonego dzieła na zleceniodawcę. | Co do zasady nie dochodzi do przeniesienia praw autorskich. |
| Okres obowiązywania | Umowa rozwiązuje się z chwilą wykonania dzieła. | Umowa może być rozwiązana w dowolnym momencie. |
| Ryzyko | Ryzyko związane z wykonaniem dzieła ponosi wykonawca. | Ryzyko związane z wykonywaniem pracy ponosi zleceniodawca. |
| Koszty | Koszty ponosi wykonawca. | Koszty ponosi zleceniodawca. |
Podsumowując, umowa o dzieło skupia się na osiągnięciu konkretnego rezultatu, daje większą swobodę wykonawcy i wiąże się z mniejszymi obciążeniami z tytułu ZUS. Z kolei umowa zlecenia dotyczy wykonywania określonych czynności pod nadzorem zleceniodawcy. Wiąże się z koniecznością odprowadzania składek ZUS oraz stosowania minimalnej stawki godzinowej.
Zalety i wady umowy o dzieło
Zalety dla pracownika
- Możliwość uzyskania wyższego wynagrodzenia „na rękę” ze względu na brak składek ZUS.
- Elastyczność w zakresie czasu i miejsca wykonywania pracy.
- Brak podporządkowania stronie zamawiającej.
- Możliwość zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodu dla praw autorskich.
Zalety dla pracodawcy
- Niższe koszty zatrudnienia w porównaniu z umową o pracę.
- Brak obowiązku opłacania składek ZUS za zleceniobiorcę.
- Większa swoboda w zakresie rozwiązania umowy.
- Możliwość zawarcia umowy na konkretne zadanie lub projekt.
Wady dla pracownika
- Brak ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego (chyba że pracownik opłaca je samodzielnie).
- Brak płatnego urlopu wypoczynkowego, zwolnień lekarskich czy innych świadczeń pracowniczych.
- Konieczność samodzielnego rozliczania podatku dochodowego.
- Brak ochrony wynikającej z Kodeksu pracy (np. w zakresie wypowiedzenia umowy).
Wady dla pracodawcy
- Ograniczony zakres kontroli nad wykonywaniem pracy przez zleceniobiorcę.
- Ryzyko uznania umowy o dzieło za umowę o pracę w przypadku sporu z ZUS lub PIP.
- Konieczność precyzyjnego określenia przedmiotu umowy (dzieła).
- Brak możliwości narzucenia zleceniobiorcy miejsca i czasu wykonywania pracy.
Umowa o dzieło może być korzystnym rozwiązaniem zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Warto jednak pamiętać o ograniczeniach i ryzykach związanych z tą formą zatrudnienia.
Zalety i wady umowy zlecenia
Zalety dla pracownika
- Możliwość uzyskania dodatkowego dochodu
- Elastyczność w zakresie czasu i miejsca pracy
- Niższe koszty uzyskania przychodu (20%) w porównaniu z umową o pracę
- Możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego
- Szansa na nawiązanie długotrwałej współpracy
Zalety dla przedsiębiorcy
- Niższe koszty zatrudnienia w porównaniu z umową o pracę
- Większa elastyczność w zakresie zatrudniania i zwalniania pracowników
- Możliwość zawarcia umowy na czas określony lub na wykonanie konkretnego zadania
- Brak obowiązku zapewnienia urlopu wypoczynkowego i innych świadczeń pracowniczych
- Uproszczone procedury rozliczania podatków i składek ZUS
Wady dla pracownika
- Brak stabilności zatrudnienia i ochrony przed zwolnieniem
- Ograniczone uprawnienia pracownicze (np. brak płatnego urlopu, odprawy)
- Konieczność odprowadzania składek ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne)
- Brak gwarancji minimalnego wynagrodzenia za pracę
- Ryzyko nieregularnych zleceń i dochodów
Wady dla pracodawcy
- Ograniczona kontrola nad pracownikiem i procesem pracy
- Ryzyko uznania umowy zlecenia za umowę o pracę przez sąd lub PIP
- Konieczność odprowadzania składek ZUS za zleceniobiorcę (w niektórych przypadkach)
- Brak lojalności i zaangażowania pracownika w długoterminowy rozwój firmy
- Potencjalne problemy z jakością i terminowością wykonania zleceń
Koszty pracodawcy przy umowie o dzieło i zleceniu
Przy wyborze formy zatrudnienia, mzamawiający musi wziąć pod uwagę koszty związane z daną umową. Różnice w kosztach między umową o dzieło a umową zlecenia mogą być znaczące.
Składki ZUS po stronie pracodawcy
W przypadku umowy o dzieło, zatrudniający nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS za pracownika. Natomiast przy umowie zlecenia, strona zamawiająca musi odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Wysokość tych składek zależy od kwoty wynagrodzenia i innych czynników.
Inne koszty
Poza składkami ZUS, przedsiębiorca ponosi również inne koszty związane z zatrudnieniem pracownika. Należą do nich m.in.:
- Koszt badań lekarskich (wstępnych i okresowych)
- Szkolenia BHP
- Wyposażenie stanowiska pracy
- Delegacje i diety
Niektóre z tych kosztów mogą być wyższe przy umowie zlecenia, ze względu na dłuższy okres zatrudnienia i większe podporządkowanie pracownika.
Porównanie kosztów obu umów
Podsumowując, koszty pracodawcy przy umowie o dzieło są zazwyczaj niższe niż przy umowie zlecenia. Wynika to głównie z braku obowiązku odprowadzania składek ZUS przez pracodawcę w przypadku umowy o dzieło.
Jednak ostateczny koszt zatrudnienia zależy od wielu czynników. Takie jak wysokość wynagrodzenia, długość trwania umowy czy dodatkowe świadczenia dla pracownika. Dlatego warto przeanalizować wszystkie aspekty przed podjęciem decyzji o formie zatrudnienia.
Kiedy warto wybrać umowę o dzieło, a kiedy umowę zlecenia?
Wybór między umową o dzieło a umową zlecenia zależy od charakteru pracy i oczekiwań obu stron. Oto kilka kryteriów, którymi warto się kierować:
Umowa o dzieło sprawdzi się lepiej, gdy:
- Celem jest osiągnięcie konkretnego, wymiernego rezultatu (np. napisanie artykułu, zaprojektowanie logo).
- Praca ma charakter jednorazowy lub okresowy.
- Wykonawca ma dużą swobodę w sposobie realizacji dzieła.
- Zamawiający nie musi odprowadzać składek ZUS za wykonawcę.
Przykładowe sytuacje: zlecenie napisania książki, stworzenie strony internetowej, wykonanie remontu mieszkania.
Z kolei umowa zlecenia będzie odpowiedniejsza, gdy:
- Praca polega na wykonywaniu określonych czynności, a nie na osiągnięciu konkretnego rezultatu.
- Zleceniodawca ma wpływ na sposób wykonywania pracy przez zleceniobiorcę.
- Praca ma charakter ciągły lub powtarzalny.
- Istnieje konieczność odprowadzania składek ZUS (np. gdy jest to jedyne źródło dochodu zleceniobiorcy).
Przykładowe sytuacje: opieka nad dzieckiem, prowadzenie fanpage’a na Facebooku, obsługa klienta w sklepie internetowym.
Warto pamiętać, że każda sytuacja jest inna i wymaga indywidualnego podejścia. Przed podjęciem decyzji należy przeanalizować charakter pracy oraz konsekwencje finansowe.
Podsumowanie
Umowa o dzieło i umowa zlecenia to dwie różne formy zatrudnienia, każda z własnymi zaletami i wadami. Główne różnice dotyczą przedmiotu umowy, podporządkowania pracodawcy oraz rozliczeń z ZUS. Umowa o dzieło jest korzystniejsza kosztowo dla pracodawcy, ale mniej stabilna dla pracownika. Umowa zlecenia zapewnia większe bezpieczeństwo socjalne, lecz wiąże się z wyższymi kosztami. Wybór odpowiedniej umowy zależy od charakteru pracy, potrzeb obu stron i indywidualnej sytuacji. Warto rozważyć wszystkie aspekty przed podjęciem decyzji, aby zapewnić optymalne warunki.